Astma
Astma bij paarden
De gezondheid en prestatie van paarden hangt mede af van goed functioneren van de luchtwegen. Helaas zijn luchtwegproblemen een veelvoorkomende oorzaak van verminderd presteren. Het kan zijn dat een paard dan ook wel eens hoest of snot uit de neus heeft. Een gezond paard hoort niet te hoesten of snotteren. Gebeurt dit toch, dan kan astma de achterliggende oorzaak zijn.
Wat is astma?
Een paard met astma heeft een regelmatig voorkomende ontsteking van de luchtwegen vanwege een overgevoeligheid voor iets in de omgeving. Het is vergelijkbaar met astma bij mensen. De klachten die bij astma horen zijn onder meer hoesten, een snotneus en een zekere mate van benauwdheid. Door de astma gaan de prestaties van het paard achteruit of het paard heeft langer nodig om zich te herstellen na een training.
We onderscheiden drie vormen van astma:
- Recurrent Airway Obstruction - RAO
- Inflammatory Airway Disease - IAD
- Summer Pasture Associated Obstructive Pulmonary Disease - SPA-OPD
Het verschil tussen de twee vormen zit met name in de ernst van de klachten. Paarden met RAO hebben ook in rust een zwaardere ademhaling. Bij IAD is dat niet het geval. Beide vormen van astma ontstaan in reactie op stof in de omgeving en hebben met elkaar gemeen dat de luchtwegen ontstoken zijn, dat er te veel slijm in de luchtwegen aanwezig is en dat het paard hierdoor gaat hoesten. Daarnaast kennen we nog de zogenaamde Summer Pasture Associated Recurrent Airway Obstruction (SPA-RAO) oftewel weide-astma. Deze vorm komt minder vaak voor en wordt ook wel pollenallergie genoemd.
Symptomen van astma
Paarden met astma hoesten en hebben soms neusuitvloeiing. Ze gaan zwaarder ademhalen of komen slechter op adem na arbeid. Ze kunnen niet goed tegen stof. Recurrent Airway Obstruction (RAO) komt met name voor bij paarden vanaf zeven jaar. Een van de verschijnselen is de zwaardere ademhaling in rust. Inflammatory Airway Disease (IAD) kan op alle leeftijden ontstaan. Aangezien er bij beide vormen van astma geen sprake is van een infectie, krijgt het paard geen koorts.
Oorzaken van astma
Stof speelt vaak een rol in het ontstaan en onderhoud van de onderliggende ontsteking. In het stof zijn deeltjes te vinden zoals die van planten, schimmels, sporen of andere irriterende stoffen. Ammoniak is hier een voorbeeld van. Ook hooi en stro zorgen voor veel stof in de omgeving van het paard. Zodra die stofdeeltjes in de luchtwegen komen prikkelt dit en kan er een ontsteking in de luchtwegen ontstaan. Als reactie hierop produceert het lichaam extra slijm, dat de luchtwegen vervolgens proberen af te voeren. Het hoesten is een manieren om het slijm naar buiten te krijgen.
Waarom houdt de ontsteking stand?
Bij astma is er een overgevoeligheid voor stofdeeltjes, een ontsteking, die kan leiden tot een verkramping en vernauwing van de luchtwegen. Het slijm blijft doorgaans in de longen staan, omdat het taai is. Dit verergert de irritatie bij het paard, dat steeds lastiger kan ademhalen en zelfs benauwd kan worden. Het resultaat is een vicieuze cirkel die de ontsteking in stand houdt en steeds erger maakt.
Testen op astma
Hoesten is vaak het eerste signaal dat er mogelijk sprake is van astma. Soms valt eerst de neusuitvloeiing na het rijden op. De dierenarts luistert naar de longen en ademhaling en let met name op afwijkende geluiden bij het in- en uitademen. Symptomen zijn niet altijd meteen duidelijk. Daarom kan de dierenarts een endoscopie van de luchtwegen voorstellen. De binnenkant van de longen wordt dan bekeken met een lange slang die een camera aan het uiteinde heeft. Zo kan de dierenarts nagaan hoeveel slijm er in de longen zit en hoe de ontstekingsreactie eruitziet. Indien nodig, kan een slijmmonster worden genomen voor verder onderzoek.
Waarom is actie bij de eerste klachten direct nodig?
Het is belangrijk om bij de eerste klachten direct contact op te nemen met de dierenarts. Paarden horen niet te hoesten. Als het hoesten als gevolg van astma langdurig onbehandeld blijft kan het verergeren en kan er blijvend schade aan de longen optreden. Dit geldt ook als ze vaker periodes van hoesten doormaken. IAD kan overgaan, RAO wordt niet beter maar moet gemanaged worden.
Behandeling van astma
Als de astmaklachten net ontdekt zijn, kan de dierenarts medicijnen verstrekken om de ontsteking te reduceren en de luchtwegen op te schonen. Zo wordt ook de benauwdheid verminderd. Een andere belangrijke aanpak is het stofvrij maken houden van de omgeving van het paard. Bij Recurrent Airway Obstruction (RAO) hebben paarden zo min mogelijk last van astma als er een strikt stofmanagement wordt toegepast. Ook paarden met Inflammatory Airway Disease (IAD) hebben baat bij een stofvrije omgeving. Zo worden klachten zoveel mogelijk beperkt.
Hoe houd je de omgeving stofvrij?
- Stal je paard zoveel mogelijk buiten in de wei of in een stofvrije paddock of buitenbox.
- Ventileer de stal goed.
- Breng een buitenloop aan of een open luik naar de buitenlucht.
- Gebruik rubberen matten als bodembedekker in plaats van stro.
- Vervang het hooi door goede voordroogkuil.
- Breng je paard naar buiten als je de stal schoonmaakt of paarden borstelt.
